Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością (FCM) – kolejna aktualizacja przepisów

WPROWADZENIE

Opakowania żywności, elementy maszyn i urządzeń, zastawa stołowa i przybory kuchenne –mają kontakt z żywnością, którą spożywamy i objęte są definicją materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywności – czyli FCM (z ang. Food Contact Materials).

Unijne przepisy w zakresie FCM mają za zadanie gwarantować, że będą one bezpieczne dla konsumentów, a w szczególności, że ich składniki nie będą przenikać do żywności w ilości, która może stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Czy FCM dostępne na rynku są bezpieczne?

Obserwując liczne powiadomienia w systemie RASFF (Rapid Alert System for Food and Feed – tj. systemie ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszy), np. dotyczące składników bambusowych, można mieć co do tego wątpliwość. Mocno niepokojące są też doniesienia naukowe wskazujące na występowanie w ludzkim ciele znacznych ilości substancji pochodzących z wyrobów plastikowych jednorazowego użytku.

O potrzebie przeglądu i aktualizacji ww. przepisów jest mowa od dawna, sporo istotnych zmian już się dokonało (np. tzw. single use directive zakazująca wprowadzania na rynek m.in. plastikowych jednorazowych sztućców czy słomek do napojów).

Słabe strony obecnych przepisów

Ogromnym problemem obecnej legislacji z zakresu FCM jest m.in.:

• brak zharmonizowania na poziomie UE wymogów wobec materiałów i wyrobów innych niż wykonane z tworzyw sztucznych,
• podejście bazujące na stworzeniu listy dozwolonych substancji wyjściowych do stosowania w tworzywach sztucznych, które generuje szereg problemów technicznych dla branży jednocześnie nie zapewnia bezpieczeństwa produktu finalnego,
• niewystarczające skupienie na eliminacji substancji, które mogą zagrażać zdrowiu,
• trudność we wdrożeniu, jak też utrudnienie innowacji,
• słaby przepływ informacji w sektorze.

Teraz rozpoczęły się konkretne prace legislacyjne na poziomie UE, których zasadniczym celem jest:

• wysoki poziom ochrony zdrowia konsumentów,
• zmniejszenie stosowania substancji, które mogą zagrażać zdrowiu
• wsparcie innowacji i zrównoważonych rozwiązań (m.in. recykling)
• uwzględnienie najnowszych doniesień naukowych i technologicznych.

Konsekwencją ww. prac będzie przyjęcie jednej z dwóch opcji, tj.:

1. zaproponowanie zmian do obecnych przepisów,
2. opracowanie zupełnie nowych regulacji.

W ramach dyskusji nad zmianami rozważa się także całkowity zakaz używania substancji, które uznaje się za niebezpieczne (m.in. mutagenne, kancerogenne, toksyczne) zamiast – jak to jest obecnie – wprowadzania limitów ich stosowania w FCM.

ZNACZENIE DLA FIRM

Podobnie jak w przypadku rewizji przepisów rozporządzenia 1169/2011 w sprawie informacji dla konsumentów, także przepisy dotyczące FCM mają być zaktualizowane do końca 2022 r.

Przebieg i efekty prac, o których mowa powyżej będą mieć kluczowe znaczenia zarówno dla wytwórców i dystrybutorów FCM, jak też producentów żywności opakowanej. Zależnie od podejścia, które zostanie ostatecznie wybrane może się okazać, że dostępne na rynku FCM – np. opakowania, nie będą w pełni zgodne z nowymi przepisami. Oznacza to konieczność zmiany surowców/gotowych opakowań przy uwzględnieniu okresu przejściowego na dostosowanie się do nowych wymogów.

Autor: Joanna Olszak, Doradca ds. Prawa Żywnościowego IGI Food Consulting