powrót do Aktualności

Znakowanie żywności: Alergeny pochodzenia zwierzęcego w produktach wegańskich

21 stycznia 2021

 

Zainteresowanie konsumentów żywnością wegańską wzrasta w dużym tempie. Na rynek wprowadzanych jest coraz więcej produktów dla wegan. Zwykle na froncie opakowania takich produktów znajduje się informacja w formie słownej lub graficznej wskazująca, że produkt jest odpowiedni dla wegan (np. vegan friendly) lub nazwa produktu jest uzupełniona o tę cechę np. wegańskie burgery, pasztet wegański, wegańskie proteiny. Jako wegańskie oznaczane są również całe kategorie produktów np. wegańskie suplementy, wegańskie słodycze. Na przeznaczenie żywności dla wegan wskazują również nazwy sklepów które je dystrybuują, szczególnie sklepów internetowych.

Konsumenci produktów oznakowanych, reklamowanych lub prezentowanych jako wegańskie mogą przyjmować założenie, że jeśli produkt jest odpowiedni dla wegan oznacza to równocześnie, że jest on wolny od alergenów pochodzenia zwierzęcego. I tu pojawia się problem, ponieważ nie zawsze tak jest.

 

Jak powinien być oznakowany środek spożywczy dla wegan, aby wyeliminować zagrożenie wynikające z potencjalnej obecności alergenów pochodzenia zwierzęcego?

 

WPROWADZENIE

Zgodnie z § 1 Rozporządzenia MINROL w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych[1]: W oznakowaniu środka spożywczego mogą być podane następujące informacje:

3)”produkt może być spożywany przez wegan” albo „odpowiedni dla wegan” – pod warunkiem, że środek ten nie zawiera żadnych składników pochodzenia zwierzęcego lub że produkty pochodzenia zwierzęcego nie były używane w procesie jego produkcji.

Jeśli decydujemy się na zastosowanie tej informacji, powinna ona brzmieć dokładnie jak jedna z dwóch opcji w przytoczonym przepisie. Może być dodatkowo przedstawiona w formie graficznej lub innej.

Jest to dobrowolna informacja na temat żywności, która nie może wprowadzać błąd, nie może być niejednoznaczna ani dezorientować konsumenta.

Co do zasady żywność wegańska wprowadzona do obrotu w Polsce nie może zawierać składników pochodzenia zwierzęcego a produkty pochodzenia wegańskiego nie mogą być używane w procesie jej produkcji. Jednak w przypadku żywności oznaczonej jako wegańska możliwe są przypadkowe zanieczyszczenia krzyżowe składnikami pochodzenia zwierzęcego powodującymi alergie lub reakcje nietolerancji do których zalicza się: skorupiaki, mięczaki, jaja, ryby i mleko.

 

Składniki pochodzenia zwierzęcego powodujące alergie lub reakcje nietolerancji muszą być oznaczane w wykazie składników, z dokładnym odniesieniem do nazwy tego składnika, która musi być podkreślona za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników, np. za pomocą czcionki, stylu lub koloru tła. W sytuacji, gdy żywność jest zanieczyszczona krzyżowo, obecność tych składników nie będzie zakomunikowana konsumentom w określony wyżej sposób.

 

ZNACZENIE DLA FIRM

Chociaż Komisja Europejska jest zobligowana do przyjęcia aktów wykonawczych w zakresie warunków stosowania informacji o przeznaczeniu żywności dla wegan (i wegetarian), na poziomie unijnym nie ma jeszcze przepisów w tym zakresie.

Komisja nie wywiązała się również do tej pory z obowiązku przyjęcia aktu wykonawczego dotyczącego możliwej i niezamierzonej obecności w żywności substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji, czyli zasad stosowania takich komunikatów jak „może zawierać…”.

Oczywiście ogólne prawo żywnościowe obliguje do zapewnienia bezpieczeństwa żywności wprowadzanej na rynek, co obejmuje również właściwe znakowanie środków spożywczych.

W takiej sytuacji należy rozważyć zastosowanie (dobrowolnej) informacji o potencjalnej obecności określonego alergenu, czyli „może zawierać: …” lub inne podobne. Informowanie o potencjalnej obecności alergenów jest dobrowolne i powinno być stosowane wyłącznie po dokładnej ocenie ryzyka oraz tam, gdzie ryzyko niezamierzonej obecności alergenu jest realne, jego obecność znikoma i nie można go usunąć. Takie działanie jest określane jako „ostrzegawcze oznaczanie alergenów” (ang. „precautionary allergen labelling”).

Powyższe potwierdza również przewodnik European Vegetarian Union (EVU) i Food Drink Europe[2], z którego wynika, że potencjalna i niezamierzona obecność śladowych zanieczyszczeń substancji niewegańskich lub niewegetariańskich nie powinna stanowić przeszkody w oznaczaniu produktu jako wegański lub wegetariański”, pod warunkiem, że w procesie produkcji były podjęte właściwe środki mające na celu wykluczenie zanieczyszczeń”.

 

Podsumowując: ostrzegawcze oznakowanie alergenów powinno być stosowane wyłącznie po wnikliwej ocenie ryzyka, tylko wtedy, gdy zanieczyszczenie krzyżowe alergenami jest realne i nie można go usunąć.

Gdy status prawny żywności oznaczonej jako wegańska zostanie uregulowany na szczeblu UE, powinno być wiadome jakie poziomy składników pochodzenia zwierzęcego będą tolerowane w żywności określanej mianem wegańskiej.

Dodatkowo: Kwestią wartą głębszej analizy jest sprawdzenie czy komunikaty typu „roślinny” „plantbased”, „roślinny odpowiednik” nie oznaczają dla konsumentów tego samego co VEGAN, a jeśli tak, to czy spełniają one wymagania w zakresie znakowania.

 

 

Autor: Izabela Tańska, Doradca ds. Prawa Żywnościowego, IGI Food Consulting

 

 

PYTANIA?

Jeśli mają Państwo pytania dotyczące deklarowania alergenów w oznakowaniu żywności, w tym żywności przeznaczonej dla wegan; jeśli problemem jest czy stosować określenie „może zawierać ….” czy ewentualnie „może zawierać śladowe ilości …’” – zapraszamy do kontaktu, chętnie pomożemy znaleźć rozwiązanie zgodne z przepisami.

Zapytania prosimy wysyłać na igifc@igifc.pl

 

 

[1] Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych (Dz. U. z 2015 r. poz. 29 z późn. zm.).
[2] https://www.fooddrinkeurope.eu/uploads/best_practices/Joint_Position_FoodDrinkEurope_and_EVU.pdf

Newsletter

Zapisz się do naszego newslettera, by otrzymywać regularne wiadomości.