Stwierdzenie (podejrzenia) niezgodności – kiedy PPIS może wydać decyzję. Wyrok NSA

Spółka wprowadziła do obrotu produkt jako „żywność specjalnego przeznaczenia medycznego”. Powiatowy Inspektor Sanitarny (PIS) nakazał wstrzymanie wprowadzania produktu do obrotu do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego prowadzonego przez Głównego Inspektora Sanitarnego (GIS). Decyzja ta była podjęta na podstawie podejrzenia, że produkt nie spełnia wymagań określonych dla tego rodzaju żywności.

Czy Powiatowy Inspektor Sanitarny może zakazać wprowadzenia do obrotu przed zakończeniem postępowania wyjaśniającego?

Naczelny Sąd Administracyjny orzekł[1], że wstrzymanie wprowadzania produktu do obrotu może nastąpić dopiero po stwierdzeniu niezgodności, a nie już na etapie podejrzenia. Polski przepis (art. 32 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia) narusza unijne przepisy zawarte w rozporządzeniu 2017/625, które jasno określają, że środki naprawcze (np. zakaz wprowadzania do obrotu) można podjąć dopiero po stwierdzeniu niezgodności.

Podstawowe argumenty sądu:

1. Przepisy unijnego rozporządzenia 2017/625 wymagają potwierdzenia niezgodności przed podjęciem działań naprawczych, takich jak zakaz wprowadzania produktu na rynek.
2. Samo podejrzenie niezgodności może być podstawą wszczęcia postępowania wyjaśniającego, ale nie uzasadnia zastosowania środków ograniczających (jak wstrzymanie obrotu).
3. Nieproporcjonalność decyzji – nakaz wstrzymania obrotu na etapie podejrzenia jest zbyt daleko idącym środkiem i narusza zasady proporcjonalności.

Kluczowy fragment wyroku

„Polski ustawodawca niezgodnie więc z normą rozporządzenia 2017/625 powiązał (…) środki (wstrzymanie wprowadzania do obrotu) z przesłanką podejrzenia niezgodności, a nie – jak tego wymaga prawodawca unijny – z przesłanką stwierdzenia niezgodności”​.

Oznacza to, że powiatowy inspektor sanitarny nie może zakazać wprowadzania produktu do obrotu na podstawie samego podejrzenia. Takie działania są dopuszczalne dopiero po stwierdzeniu niezgodności, co jest wymagane przez art. 138 rozporządzenia 2017/625​.

Zakaz wprowadzania do obrotu musi być oparty na kategorycznym stwierdzeniu niezgodności, a nie jedynie podejrzeniu.

ZNACZENIE DLA FIRM

Powiatowy Inspektor Sanitarny nie może zakazać wprowadzenia produktu do obrotu wyłącznie na podstawie podejrzenia. Najpierw musi zostać przeprowadzone postępowanie wyjaśniające i stwierdzona niezgodność z przepisami prawa żywnościowego.

Wyrok potwierdza nadrzędność prawa unijnego i konieczność zmiany polskich przepisów, które nie są zgodne z rozporządzeniem 2017/625.

[1] II GSK 806/23