powrót do Aktualności
Znakowanie alergenów zawartych w żywności to jedno z kluczowych zagadnień, zarówno z perspektywy producenta, jak też konsumenta, dla dobra którego alergeny są wskazywane na etykietach środków spożywczych. Zasady deklarowania składników powodujących alergie lub reakcje nietolerancji (dalej skrótowo „alergeny”) określa rozporządzenie PE i Rady nr 1169/2011[1], zgodnie z którym składniki te:
Powyższe oznacza, że konsument w ramach wykazu składników otrzymuje informację o tym, jakie alergeny zawarte są w danym produkcie. Jednak w niektórych sytuacjach taka informacja nie jest wystarczająca. Czasem okazuje się, że produkt może zawierać bardzo niewielkie ilości innych alergenów, które przedostały się do niego w sposób niezamierzony, na zasadzie tzw. skażenia krzyżowego. Aby ostrzec konsumenta o tym fakcie podmioty zamieszczają dodatkowo tzw. informację PAL, tj. informację o tej niezamierzonej, nieuniknionej obecności alergenów (PAL = precautionary alergen labelling). Jakim wymogom prawnym podlega taka informacja?
PAL – obowiązkowy czy dobrowolny?
Deklaracja alergenów w wykazie składników oraz informowanie o możliwej obecności niewielkiej ilości alergenów poza nim (PAL) należą do dwóch odrębnych grup informacji na temat żywności – pierwsza do informacji obowiązkowych, druga – do dobrowolnych. Z tego względu inne szczegółowe wymogi rozporządzenia 1169/2011 mają wobec nich zastosowanie. PAL jako treść dobrowolna podlega pod wymogi art. 36, w którym z resztą jest mowa o przyjęciu przez Komisję Europejską odrębnego aktu wykonawczego regulującego szczegółowe zasady jej formułowania (a który do tej pory nie został opublikowany). PAL nie może dezorientować konsumenta ani wprowadzać go błąd i powinien być oparty na odpowiednich danych naukowych (analiza ryzyka w ramach stosownych procedur systemowych). Prawidłowe deklarowanie PAL nie jest łatwe i rodzi mnóstwo pytań ze strony przedsiębiorców, zarówno odnośnie procesu decyzyjnego prowadzącego do takiej deklaracji, jak też poprawnego formułowania informacji (aby była ona dla konsumentów przydatna i jednoznaczna).
Wobec braku przepisu prawnego powstało wiele przewodników i wytycznych w zakresie PAL, które warto analizować pamiętając jednocześnie o celach rozporządzenia 1169/2011, które są kluczowe w przypadku wątpliwości odnośnie rozumienia jego wymogów i ograniczeń.
Jakie alergeny można wskazywać w PAL?
Wśród różnych pytań dotyczących PAL pada niekiedy również takie:
Czy w ramach PAL można wskazać składnik alergenny, który nie jest wymieniony w zał. II do rozp. 1169/2011?
Pytanie jest jak najbardziej zasadne, ponieważ reakcje alergiczne np. na truskawki czy kiwi (ale także białka owadów, czy rośliny strączkowe) są dość powszechne i mogą wpływać na bezpieczeństwo konsumentów.
Odpowiedź na to pytanie można znaleźć na przykład w branżowym przewodniku z rynku szwedzkiego, w którym wskazano, że nie ma takiej możliwości, aby w informacji PAL odnosić się do substancji innych niż te, które ustawodawca wpisał do ww. załącznika II (a który nie uwzględnia ww. truskawek). Takie podejście jest zgodne z założeniami rozporządzenia 1169/2011 w zakresie alergenów. Jednocześnie autorzy przewodnika słusznie podkreślają, że nie oznacza to, iż nie należy uwzględniać takich substancji (tj. spoza załącznika II) w systemie zarządzania bezpieczeństwem żywności, który powinien być także pod tym kątem na bieżąco aktualizowany.
Znaczenie dla Firm
Informacja o obecnych lub potencjalnie zawartych alergenach powinna być przekazywana konsumentom z zachowaniem jak największej rzetelności i dbałości o dobro konsumenta. Ważne jest korzystanie z praktycznych narzędzi do oceny ryzyka obecności śladowych ilości alergenów, które są pomocne przy podejmowaniu decyzji o tym, czy w danym przypadku faktycznie informacja PAL jest potrzebna. Podawanie takiej informacji „na wszelki wypadek”, bez dowodów na przeprowadzoną analizę ryzyka, z pewnością nie jest dobrym rozwiązaniem, o czym można przekonać np. w trakcie urzędowej kontrolni.
Autorka: Joanna Olszak, Doradca ds. Prawa Żywnościowego IGI FOOD LAW
Chętnie odpowiemy na wszystkie pytania dotyczące stosowania przepisów prawa żywnościowego.
[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).
