powrót do Aktualności
Zasady wzbogacania żywności zostały określone w przepisach unijnego rozporządzenia 1925/2006[1]. Jego celem jest uregulowanie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz stosowania niektórych innych substancji lub składników zawierających substancje inne niż witaminy i składniki mineralne, które są dodawane do żywności lub stosowane w jej produkcji w sposób prowadzący do spożycia ilości znacznie przekraczających rozsądne przewidywane spożycie w normalnych warunkach konsumpcji przy zrównoważonej i zróżnicowanej diecie lub stanowiący inne potencjalne zagrożenie dla konsumentów.
Jeżeli do żywności dodawane są witaminy lub składniki mineralne, łączna ilość danej witaminy lub danego składnika mineralnego obecna, niezależnie od celu, w sprzedawanej żywności nie może przekroczyć maksymalnych ilości.
Zgodnie z art. 6 ust. 6 Rozporządzenia 1925/2006:
„Dodanie do żywności witaminy lub składnika mineralnego musi powodować obecność tej witaminy lub tego składnika mineralnego w tej żywności przynajmniej w ilości znaczącej, o ile ilość ta jest określona zgodnie z załącznikiem do dyrektywy 90/496/EWG. […]”
Aktualnie wszelkie odesłania do dyrektywy 90/496 traktuje się jako odesłania do rozporządzenia 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności [2], które uchyla dyrektywę 90/496.
Zatem znaczącą (minimalną) ilość składnika (witamin, składników mineralnych) dodawanego do żywności, określa Rozporządzenie 1169/2011, a dokładnie jego Załącznik XIII, Część A, 2.
Znacząca ilość witamin i składników mineralnych:
Co do zasady do celów określania, czy dana substancja stanowi ilość znaczącą, należy uwzględniać następujące wartości:
Uwzględniając powyższe można przyjąć, że na potrzeby znakowania, ale również na potrzeby określania znaczącej ilości dodawanych witamin lub składników mineralnych (czyli minimalnej ilości) w przypadku napojów przyjmuje się 7,5 % referencyjnych wartości spożycia.
Niestety ze względu na nieaktualne zapisy w rozporządzeniu krajowym w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności [3] czasami pojawiały się wątpliwości dotyczące rynku polskiego. Wynikały one z § 3 ust. 3 rozporządzenia krajowego, zgodnie z którym:
„Minimalna ilość witamin i składników mineralnych zawarta w 100 g albo 100 ml środka spożywczego, albo w jednej porcji, jeżeli jest ona mniejsza niż 100 g albo 100 ml tego środka, wynosi nie mniej niż 15 % zalecanego dziennego spożycia określonego w przepisach prawa żywnościowego.”
Zatem, z przepisów unijnych wynika, że znacząca (minimalna) ilość dla napojów to 7,5% a z krajowych, że 15%.
W przypadku konfliktu określonego aspektu prawa Unii Europejskiej oraz krajowego systemu prawnego jednego z jej państw członkowskich, prawo unijne ma charakter nadrzędny. Pierwszeństwo prawa UE ma zastosowanie do wszystkich aktów krajowych, bez względu na to, czy zostały one przyjęte przed przedmiotowym aktem unijnym, czy też później.
3 sierpnia br. do Komisji Europejskiej w ramach procedury TRIS[4] zostało notyfikowane „Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia ……2023 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności”.
Projekt rozporządzenia z 25 lipca br. wprowadza zmianę mającą na celu uzyskanie zgodności z przepisami unijnymi:
„3. Minimalna ilość witamin i składników mineralnych zawarta w 100 g albo 100 ml środka spożywczego, albo w przeliczeniu na porcję, jeżeli dane opakowanie zawiera wyłącznie jedną porcję, jest równa ilości znaczącej, o której mowa w pkt 2 części A „Dzienne referencyjne wartości spożycia witamin i składników mineralnych (dla osób dorosłych)” załącznika XIII do rozporządzenia nr 1169/2011.”.
Zatem można przyjąć, że stanowisko Głównego Inspektora Sanitarnego, który jest odpowiedzialny za projekt oraz Ministerstwa Zdrowia, które jest ministerstwem wiodącym w tym obszarze, jest zgodne z powyższą interpretacją dotyczącą znaczącej ilości w przypadku napojów.
Ciekawe jest to, że pierwotnie, w wersji projektu rozporządzenia z grudnia 2022 nie było tej ważnej i niezbędnej zmiany, która szczęśliwie pojawiła się w ostatniej wersji.
Projekt rozporządzenia MZ wprowadza także m.in. krajowy wykaz substancji innych niż witaminy i składniki mineralne zakazanych w produkcji środków spożywczych. Wykaz jest odzwierciedleniem uchwał Zespołu ds. Suplementów Diety.
Wszelkie uwagi do projektu rozporządzenia MZ może zgłaszać KAŻDY do 6 listopada 2023 r.
W przypadku braku zasadniczych uwag, w tym ze strony KE, rozporządzenie może być przyjęte i opublikowane jeszcze w tym roku. Rozporządzenie wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Biorąc pod uwagę powyższą argumentację nie powinno być wątpliwości dotyczącej tego, że od 13 grudnia 2014 r. w przypadku napojów wzbogacanych, minimalna ilość witamin i składników mineralnych zawarta w 100 ml wynosi nie mniej niż 7,5 % zalecanego dziennego spożycia.
W sytuacjach, w których prawo unijne ma pierwszeństwo wobec prawa krajowego, przepisy prawa krajowego nie są automatycznie znoszone lub unieważniane. Stosowne organy oraz sądy krajowe muszą jednak konsekwentnie odmawiać stosowania tych przepisów tak długo, jak obowiązują nadrzędne w stosunku do nich przepisy unijne[5].
Autorka: Izabela Tańska, Doradca ds. Prawa Żywnościowego, CEO IGI FOOD LAW.
Zapraszamy na szkolenia IGI FOOD LAW, podczas których będziemy mówić o składnikach suplementów diety a także o zasadach wzbogacania i o wielu innych ważnych tematach.
Odpowiemy na pytanie kiedy można się spodziewać maksymalnych unijnych poziomów witamin i składników mineralnych w żywności, które mają być przyjęte w formie unijnego rozporządzenia.
14 listopada
7-8 listopada
[1] Rozporządzenie (WE) nr 1925/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie dodawania do żywności witamin i składników mineralnych oraz niektórych innych substancji (Dz. U. UE. L. z 2006 r. Nr 404, str. 26 z późn. zm.).
[2] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm.).
[3] Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 września 2010 r. w sprawie substancji wzbogacających dodawanych do żywności (Dz. U. Nr 174, poz. 1184).
[4] Celem procedury TRIS – przewidzianej w dyrektywie (UE) 2015/1535 jest zapobieganie tworzeniu barier na rynku wewnętrznym zanim staną się faktem. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o projektach legislacyjnych dotyczących produktów i usług społeczeństwa informacyjnego, a Komisja analizuje je w świetle przepisów UE. Państwa członkowskie uczestniczą w procedurze na równi z Komisją i również mogą wydawać opinie na temat zgłoszonych projektów.
[5] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=LEGISSUM%3Aprimacy_of_eu_law
